wtorek, 11 marca 2014

22. Pielgrzymowanie do Ise

Ise Jingū było od wieków celem pielgrzymek. Już w starożytności, kolejni cesarze oraz arystokraci przybywali w te okolice, by pokłonić się przed boginią Amaterasu. W średniowieczu, gdy władzę przejęli bushi (wojownicy), do chramu pielgrzymowali także siogunowie. Zainteresowanie pielgrzymkami do Ise Jingū spadło między XV a XVI wiekiem, gdyż wojny panów feudalnych i ogólny zamęt w kraju uniemożliwiały bezpieczne pielgrzymowanie do chramu w Ise. Jednakże sytuacja ta uległa zmianie już z początkiem okresu Edo i ustanowieniem władzy siogunów z rodu Tokugawa. Przez ponad dwieście lat Japonia cieszyła się pokojem, co z kolei przełożyło się na ponowny wzrost zainteresowania pielgrzymowaniem do Ise Jingū.

...A wzrost zainteresowania był tak ogromny, że ponoć utarło się powiedzenie - kto nigdy nie był w Ise, ten nie jest człowiekiem. Istotnie, w podróż do chramu Amaterasu wybierali się Japończycy wszystkich stanów; istnieją nawet opowieści o zwierzętach, które pielgrzymowały do Ise Jingū!


Wśród odwiedzających chram w Ise najliczniejszą grupę stanowili chłopi - gdy pracując w polu dostrzegali odzianych na biało pielgrzymów, niewiele myśląc, porzucali narzędzia i przyłączali się do nich. Zdarzało się więc, że mąż i żona spotykali się przed Torii Naikū - ku swemu zdumieniu i przerażeniu. Okazywało się wtedy, że mąż przyłączył się do pielgrzymów, gdyż był przekonany, że jego dzieci będą w domu bezpieczne z matką. Żona, natomiast, wyruszyła w drogę, myśląc, że dziećmi zajmie się ojciec.


Współcześnie Ise stara się przywrócić miastu klimat dawnej Japonii. Na przykład, idąc ulicami w okolicy dworca Ise-shi, można dostrzec wiele napisów i flag informujących, że tędy niegdyś biegł szlak pielgrzymkowy wiodący do Gekū.




Natomiast w drodze do Naikū przechodzi się przez Oharaimachi - część miasta, której został przywrócony charakter okresu Edo.




poniedziałek, 10 marca 2014

21. O jeleniech sika

Kto był kiedykolwiek w Narze, ten przeżył bliskie spotkanie trzeciego stopnia z sika (jeleniem wschodnim).

Jako i ja przeżyłam ;)

W parkach, w kompleksach świątyń, na terenach chramów - jelonki sika są w Narze wszechobecne.

W parku

W Tōdai-ji (świątynia buddyjska)

W Kasuga Taisha (chram szintoistyczny)

Dlaczego jelenie mogą się tak swobodnie poruszać po wyżej wymienionych miejscach? Usłyszałam dwie odpowiedzi. 

1. Według mitów, bóg Takemikazuchi (jedno z trzech z bóstw czczonych w Kasuga Taisha) przybył do Nary na białym jeleniu; od tego czasu wyznawcy szintoizmu traktują sika jako posłańców bogów.

2. Po osiągnięciu oświecenia Budda Siakjamuni udał się do Jeleniego Parku i tam wygłosił swoje pierwsze kazanie.

20. Nara i Kioto

W ten weekend wybraliśmy się na wycieczkę do Nary i Kioto.

Niech zdjęcia przemówią same za siebie :). (Link poniżej.)

Zdjęcia z Nary i Kioto

sobota, 8 marca 2014

19. Dawne stolice Japonii

Do drugiej połowy VII wieku kolejny władcy Japonii, po śmierci swoich poprzedników, przenosili się wraz z dworem w nowe miejsce. W ten sposób pragnęli uniknąć skażenia, jakie (według pierwotnych wierzeń japońskich) śmierć cesarza miała sprowadzić na dotychczasową stolicę. Ten stan rzeczy uległ zmianie dopiero pod koniec VII wieku, kiedy centrum władzy uczyniono Fujiwara-kyō; to samo miejsce było siedzibą aż trzech kolejnych władców.

W latach 710-784 stolicą było Heijō-kyō (obecnie: Nara). Zabytki z tego okresu, między innymi kompleksy świątyń oraz chramy, są wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Szczególnie godna uwagi, moim skromnym zdaniem, jest świątynia Tōdai-ji, gdzie mieści się największy na świecie, wykonany z brązu posąg Daibutsu.

Oryginalny pawilon z VIII wieku był trzy razy większy!

By uciec przed wpływami stale rosnącego w siłę kleru buddyjskiego, w 784 roku cesarz Kammu przeniósł stolicę do Nagaoka-kyō. Jednakże już po dziesięciu latach opuścił to miejsce, by osiąść w Heian-kyō (obecnie: Kioto). Dawne kroniki podają kilka powodów tej decyzji: częste powodzie, wywoływane nimi choroby oraz przede wszystkim - konieczność ucieczki przed mściwym duchem księcia Sawara*.
*Książę Sawara był niewinnie skazany za morderstwo. Umarł w drodze do Awaji, gdzie zesłano go na banicję. Wierzono, że po śmierci stał się mściwym duchem, odpowiedzialnym za serię nieszczęść, jakie spadły na rodzinę cesarską oraz stolicę. Aby uspokoić ducha, księcia Sawara pośmiertnie ogłoszono cesarzem.

Kioto było stolicą i siedzibą cesarza przed ponad tysiąc lat, od 794 roku aż do połowy XIX wieku. Nawet gdy realną władzę w państwie przejęli siogunowie, a ci za ośrodek władzy obrali najpierw Kamakurę a później Edo (obecnie: Tokio), Kioto w dalszym ciągu było stolicą kultury wysokiej i jako takie kojarzyło się ze sztuką i wyrafinowaniem.

piątek, 7 marca 2014

18. Ise Jingū - pawilon zewnętrzny

Druga część Ise Jingū to kompleks Gekū (pawilonu zewnętrznego). Tutaj najważniejszy chram jest poświęcony bogini Toyouke-no-Ōmikami - jej głównym zadaniem jest czuwanie nad ofiarami dla Amaterasu*, ale znana jest też jako patronka rolnictwa.

*Jako ofiarę dla Amaterasu dwa razy dziennie (rano i popołudniu) przygotowuje się posiłek składający się z ryżu, ryby, warzyw i sake.

Wizytę w Gekū zaczynamy przy Torii.


Przechodzimy obok Kaguraden - budynku, gdzie po różnych ceremoniach, ku uczesze bogów, tańczy się tradycyjny taniec japoński kagura.


Mijamy stary budynek głównego chramu; już nie używany, ale jeszcze nie rozebrany.


...By wreszcie dotrzeć do nowego budynku, gdzie obecnie mieści się chram. Zdjęcia można robić tylko przed przekroczeniem Torii.


Również w Gekū znajduje się miejsce mocy - mijamy je w drodze powrotnej.

Jeśli wierzyć dawnym wierzeniom, w kamieniach mieszkają bogowie opiekujący się tym chramem

Z terenem chramu sąsiaduje muzeum, poświęcone Ise Jingū. Obowiązkowy punkt programu dla wszystkich zainteresowanych historią oraz tradycjami związanymi z kompleksem chramów w Ise.

17. Skąd wzięła się nazwa "Ise"?

Oczywiście, istnieje conajmniej kilka teorii o pochodzeniu nazwy "Ise"; większość wywodzi się z mitów i/lub starych kronik. Jednak najbardziej prawdopodobna sugeruje, że nazwa pochodzi od słowa "iso" (pol. brzeg morza; Ise jest nad morzem), które następnie uległo przeksztalceniu. 

czwartek, 6 marca 2014

16. Kiedy i dlaczego poślubiono skały?

Meotoiwa to ważne miejsce dla szintoizmu - wzdłuż wybrzeża znajduje się wiele chramów, a za święte uważa się też same Poślubione Skały (co sygnalizuje specjalna lina, która są obwiązane).

Zbliżenie na linę :)

Biorąc pod uwagę, że Futami często odwiedzali pielgrzymi w drodze do Ise, byłam przekonana, że Skały są poślubione już przynajmniej od kilku wieków. Tymczasem Meotoiwa stała się znana jako miejsce święte dopiero w okresie Meiji (1686-1912).

Ale dlaczego Skały w Futami uznano za małżeństwo? W odpowiedzi na pytanie przewodnik przyznał, że nie było po temu jakiegoś konkretnego powodu; Meotoiwa była po prostu lubianym miejscem, gdyż w letnie miesiące słońce wstawało spomiędzy skał, a w przeszłości ponoć można było między nimi dostrzec zarys góry Fuji. Poza tym, w czasie odpływu skały są ze sobą połączone, a ze względu na ich rozmiar uznano, że do siebie pasują.

Co prawda można spotkać się z opowieściami o symbolice Meotoiwa (mają reprezentować parę boskich demiurgów z mitologii japońskiej), ale wydaje mi się, że dla wyznających szintoizm przytoczone powyżej wyjaśnienie jest wystarczające. Wszak według tradycyjnych wierzeń obecność bóstw można poczuć nawet w drzewach i skałach, jeśli tylko są z jakiegoś powodu niezwykłe.

środa, 5 marca 2014

15. Okolice Ise II

Obowiązkowym punktem programu, dla osób zwiedzających Ise i okolice, jest spacer po Futamiura.

Według legendy, nazwa tego miejsca (Futami: jp. drugiej spojrzenie) powstała w czasach, gdy księżniczka Yamato podróżowała po kraju z Ośmiobocznym Lustrem, szukając odpowiedniego miejsca na budowę chramu bogini Amaterasu. Ponoć krajobraz tego zakątka wybrzeża urzekł księżniczkę tak bardzo, że opuszczając Futami oglądała się jeszcze za siebie.

Futami było i jest chętnie odwiedzane przez turystów. Kiedyś zatrzymywali się tam przede wszystkim pielgrzymi zmierzający do chramu w Ise, by oczyścić się w wodach zatoki. Natomiast współcześnie największą atrakcją jest Meotoiwa, czyli Poślubione Skały.

Po lewej stronie mąż, po prawej żona

Jedna z wielu żab rozsianych wzdłuż wybrzeża :)

Słońce wschodzi spomiędzy Poślubionych Skał (ten widok tylko w letnie miesiące)

wtorek, 4 marca 2014

14. Na górze Asama

Chociaż w sąsiedztwie chramu w Ise praktykowanie buddyzmu było zakazane, to już w pewnym oddaleniu, bo na górze Asama, było możliwe wybudowanie klasztoru Kongōshō-ji.
W zeszłym tygodniu wybraliśmy się tam z wycieczką.



Pośród mgieł czuliśmy się, jakbyśmy wstępowali do innego świata





Tak jak pisałam w poprzednim poście, między VI a XIX wiekiem buddyzm i pierwotne wierzenia japońskie przemieszały się, tworząc jeden synkretyczny twór. Jednym z przejawów tego przemieszania religii jest czczenie bóstw z panteonu szintoistycznego jako buddów w klasztorach buddyjskich. Właśnie z tym zjawiskiem spotkaliśmy się w Kongōshō-ji, gdzie na ołtarzach w głównym pawilonie klasztoru, obok posągów Buddy, znajduje się podobizna bogini Amaterasu.

13. Czym jest szintoizm?

Każdy student japonistyki bardzo szybko przekonuje się, że czasami najtrudniej udzielić odpowiedzi na pozornie najprostsze pytania. Właśnie tak jest w przypadku pytania przytoczonego w tytule notki.

Bo czym tak właściwie jest szintoizm?

"Tradycyjną religią japońską opartą na mitologii" - tak brzmi najczęściej udzielana odpowiedź i niby wszystko siebie zgadza, tyle że zupełnie nie.

Prawdą jest, że jeszcze przed wprowadzeniem buddyzmu istniały jakieś wierzenia i formy kultu, które można nazwać "tradycyjnie japońskimi". Wierzenia te nie były jednak w żaden sposób skodyfikowane i nie posiadały nawet własnej nazwy.

O szintoizmie jako religii mówimy dopiero od 1868 roku (Odnowa Meiji, zakończenie rządów siogunów i przywrócenie bezpośredniej władzy cesarskiej), bo właśnie wtedy te "tradycyjnie japońskie" wierzenia ustanowiono religią państwową. Używam tutaj cudzysłowiu, bo w tym ujęciu szintozim jest tworem sztucznym; po wprowadzeniu buddyzmu w VI wieku, pierwotne wierzenia Japończyków całkowicie przymierzały się z nową religią, tworząc nowy, synkretyczny twór. Dlatego w XIX wieku, kiedy władze wydały decyzję o rozdzieleniu szintoizmu i buddyzmu, odróżnienie elementów buddyjskich od rodzimych japońskich było bardzo trudne. Szintoizm był nie tyle oddzielony od buddyzmu, co raczej zrekonstruowany - ale po setkach lat przyjmowania wpływów innej religii, różnił się od wierzeń sprzed VI wieku.

poniedziałek, 3 marca 2014

12. O obchodach Święta Lalek

W Japonii trzeci marca to Hinamatsuri (Święto Lalek) – święto podobne do naszego Dnia Dziecka, ale dedykowanego jedynie dziewczynkom. Z tej okazji w domach, sklepach i wielu innych miejscach wystawia się platformy, przykryte czerwonym materiałem, a na nich układa specjalne zestawy lalek ubranych w szaty dworskie z okresu Heian (IX-XII wiek).


Ponieważ lalki mają przedstawiać dwór cesarski, ustawia się je w określonej kolejności. Na samej górze znajdują się te w strojach cesarza i cesarzowej, zaś na niższych półkach kolejno - damy dworu, muzykanci, Ministrowie (Lewej i Prawej Strony) oraz strażnicy.

Chociaż najczęściej spotyka się zestawy po piętnaście lub siedemnaście, na Hinamatsuri można też wystawić tylko dwie lalki, cesarza i cesarzową.


niedziela, 2 marca 2014

11. Kilka słów o zielonej herbacie

Na początek garść faktów:
- herbata wywodzi się z Chin.
- herbatę rozprowadzano po świecie drogą morską oraz drogą lądową (przez Azję do Europy)
- w Japonii jest długa tradycja picia herbaty - ponoć już cesarz Saga, w 815 r., miał rozkoszować się czarką tego napoju.

...Tyle że herbata, którą pił cesarz Saga, znaczenie się różni od popularnego współcześnie naparu; nie przygotowywało się jej z torebek, ani nie zalewano wrzątkiem zeschniętych liści. Herbata miała konsystencję proszku o intensywnym zielonym kolorze i to właśnie ten proszek, przy pomocy odpowiednich utensyliów, "roztrzepywano" w czarce gorącej wody.

Sproszkowana zielona herbata

Herbatę ceniono jako substancję leczniczą (o jej właściwościach uzdrawiających pisał między innymi mnich Eisai, na przełomie XII i XIII wieku) oraz pobudzającą - mnisi buddyjscy pili ją, by nie zasnąć w trakcie medytacji.

Jednak dopiero od okresu Muromachi (od połowy XIV do XVI wieku) herbata zajęła poczesne miejsce w kulturze japońskiej, gdyż wtedy właśnie stworzono początki sadō (droga herbaty). Ale to już jest temat na osobnego posta ;) .

sobota, 1 marca 2014

10. Okolice Ise I

Dzisiaj odwiedziłam dwa muzea znajdujące się w okolicach Ise: Saigū Rekishi Hakubutsukan (Muzeum historii Saigū) oraz Itsukinomiya Rekishi Taikenkan (dosłownie tłumacząc: Itsukinomiya - muzeum doświadczenia historii).

Jeśli chodzi o Saigū Rekishi Hakubutsukan:
Dzisiejsze muzeum znajduje się w miejscu, gdzie niegdyś stała rezydencja Saigū, czyli księżniczek z rodu cesarskiego, wysłanych do Ise, by służyły w tutejszym chramie. Zainteresowani mogą dowiedzieć się wszystkiego o ich historii i życiu codziennym, a nawet obejrzeć film o jednej z nich (dostępny również angielskiej wersji językowej!).

...Innymi słowy, dla osób zainteresowanych starożytnością japońską jest to obowiązkowy cel wycieczki.

Taki strój zwykły nosić saigū

Natomiast Itsukinomiya Rekishi Taikenkan:
Jest miejscem, gdzie na własnej skórze można się przekonać jaki styl życia, ponad tysiąc lat temu, wiodła arystokracja dworska. Chętni mogą przymierzyć tradycyjne szaty księżniczki z tego okresu -

Oczywiście, że byłam chętna

Rozegrać partię jednej z popularnych wówczas gier -


Przekonać się, jak to jest siedzieć w lektyce -



Oraz obejrzeć ciekawe wystawy -

Np. maszyn tkackich sprzed setek lat

Ponieważ odwiedzających zachęca się do nie tyle dotykania, co wręcz do korzystania z eksponatów, Itsukinomiya Rekishi Taikenkan poleciłabym szczególnie rodzinom z dziećmi w wieku przedszkolnym/szkolnym.

piątek, 28 lutego 2014

9. Czy Ise różni się od reszty Japonii

Chociaż od starożytności nad całym krajem panował cesarz, Japonia została tak naprawdę zjednoczona dopiero wraz z początkiem nowożytności (od XVII w.); z tego powodu jest krajem niejednorodnym pod względem i kultury, i języka. Poszczególne regiony przez długie wieki zachowywały swoją odrębność, toteż wykształciły własne dialekty oraz kulturę życia codziennego (i nie tylko) – przejawy tego drugiego najłatwiej dostrzec w regionalnej kuchni.

Zatem... jak to się ma do Ise?

Tereny Ise były miejscem, gdzie nachodziły na siebie wpływy dialektów ze wschodniej i zachodniej Japonii. Przykładem takiego przenikania się dialektów jest użycie słowa sasatte (popojutrze), powstałego z połączenia, a później przekształcenia wschodniego yanasatte z zachodnim shiasatte. Język używany w Ise różni się też od standardowej japońszczyzny wykorzystaniem niektórych czasowników oraz onomatopei.


Jeśli chodzi o kuchnię, Ise słynie między innymi z ise udon, czyli makaronu typu noodle podanego z gęstym sosem (na bazie sosu sojowego).

W lewym dolnym rogu - ise udon

Co ciekawe, w okresie Edo (XVII - poł. XIX w.) udon uchodził za fast food.

czwartek, 27 lutego 2014

8. Ise Jingū - pawilon wewnętrzny

Na Ise Jingū składają się tak naprawdę dwa kompleksy budynków – Naikū (pawilon wewnętrzny) oraz Geku (pawilon zewnętrzny)

Dzisiaj opowiem trochę o wizycie Naikū – chramie poświęconym bogini Amaterasu.


Wizytę w chramie zaczynamy przy Ujibashi (most Uji), rozpiętym nad rzeką Isuzugawa.

Torii (brama) przy wejściu na most Uji

Po drugiej stronie mostu

Następnie kierujemy się drogą* do wejścia na teren chramu.
*Po japońsku droga wiodąca do chramu/świątyni nazywa się sandō.

...A po drodze podziwiamy okoliczności przyrody

Docieramy do temizusha - miejsca, gdzie należy się symbolicznie oczyścić przed wejściem do chramu/świątyni. Rytuał puryfikacji sprowadza się do obmycia dłoni i ust.
Oczyszczeni, możemy przejść przez Torii na teren chramu.


Zatrzymujemy się na chwilę nad brzegiem Isuzugawa. Ponoć przemywając dłonie w jej wodach można doznać duchowego oczyszczenia.


Ruszamy w dalszą drogę. Mijamy mniejsze chramy.



Miejsce, gdzie można kupić wszelkiej maści omamori (amulety).


By wreszcie dotrzeć do najważniejszego budynku - chramu bogini Amaterasu, gdzie podobno przechowywane jest jedno z regaliów cesarskich. Do środka ma wstęp tylko kapłani oraz cesarz i cesarzowa Japonii.

Można fotografować tylko z zewnątrz - bogowie nie lubią zdjęć

Po przejściu przez Torii, w specjalnie wyznaczonym miejscu, można złożyć ofiarę w postaci monety pięciojenowej i pomodlić się.

W drodze powrotnej przechodzi się obok miejsca mocy.

Drzewo po lewej stronie

Z powrotem przy moście Uji, kończymy naszą wizytę w Naikū.

7. Yosokoi

Idąc przez kampus Uniwersytetu Kogakkan w Ise, przypadkiem natrafiłam na trening grupy tańczącej yosokoi.

Taniec yosokoi powstał w połowie XX wieku z połączenia w bardzo żywiołową całość współczesnych aranżacji muzycznych z elementami zapożyczonymi z tradycyjnych tańców japońskich. Tancerze zwykle występują w kolorowych strojach, najczęściej yukatach, a w czasie tańca używają kołatek lub wachlarzy.


Yosokoi jest bardzo widowiskowe, nawet gdy tańczone tylko na treningu.

środa, 26 lutego 2014

6. Kuchnia japońska I

Już w czasie pierwszego posiłku w Ise przypomniało mi się powiedzenie:

日本料理は目で食べる。Japońskie potrawy je się oczami.

...A je się oczami dlatego, że charakterystyczną cechą kuchni japońskiej jest dbałość nie tylko o smak potrawy, ale też o jej wygląd. Z tego powodu przebywający w Japonii obcokrajowcy czują nieodpartą potrzebę fotografowania swoich posiłków.


Przez długi czas nie rozumiałam tej potrzeby - to jest, dopóki dopóty nie poszłam na obiad do stołówki na japońskiej uczelni.

Od prawej: kurczak na słodko, ziemniaki z kukurydzą, sałatka z tuńczykiem, pudding.


wtorek, 25 lutego 2014

5. Co się drzewiej nosiło

Skoro już jesteśmy przy temacie starożytności japońskiej...

Na dzisiejszych zajęciach nasza grupa miała okazję przekonać się na własnej skórze jak nosili się arystokraci w okresie Heian.

Stylowo :) .

Arystokraci mieli różne rangi i w zależności od nich nosili spodnie hakama w określonych kolorach.

Arystokraci pierwszej rangi (ci najbogatsi, najbardziej wpływowi) nosili ciemnoczerwone hakama, przyozdobione herbem rodu.
Arystokraci drugiej rangi nosili fiolet.
Trzecia ranga nosiła seledyn.

Sądząc po kolorze hakama (spodni), byłabym arystokratką trzeciej rangi.

4. Ise a Genji monogatari

Każdy, kto kiedykolwiek interesował się kulturą japońską, słyszał o arcydziele literatury kraju kwitnącej wiśni i zarazem najstarszej, bo sprzed tysiąca lat, powieści psychologicznej świata.

Tak, mowa tu o Genji monogatari (pol. „Opowieść o księciu Promienistym”), autorstwa damy dworu Murasaki Shikibu.

Co ciekawe, w Genji monogatari znajduje się wzmianka o Ise, gdy jedna z dam mówi o swoim pobycie w „grzesznej ziemi”. Dlaczego okolice najważniejszego japońskiego chramu obdarzono tak pejoratywnym określeniem?

W Genji monogatari myśl buddyjska odgrywa istotną rolę – do tego stopnia, że według jednej z interpretacji, intencją autorki było ukazanie powiązań karmicznych między bohaterami jej powieści. Natomiast w okolicach Ise praktykowanie buddyzmu było zakazane. Zapewne dlatego Murasaki Shikibu miała mało pochlebną opinię o tym miejscu.

3. O mitycznych początkach chramu w Ise

Według legendy Ise Jingū zostało założone ponad dwa tysiące lat temu. Aby rozdzielić władzę świecką od religijnej, cesarz Suinin polecił swojej córce, Yamato-hime, odnaleźć miejsce, gdzie miałby zostać wybudowany chram bogini Amaterasu. Zabrawszy ze sobą jedno z regaliów władzy cesarskiej – Ośmioboczne Lustro, Yamato-hime wyruszyła z Nary w długą podróż, by wreszcie dotrzeć do Ise. Bogini Amaterasu przekazała jej swą wolę, by zamieszkać właśnie tam, w „miejscu odosobnionym i przyjemnym”, toteż w Ise wybudowano jej chram.


Ponoć Ośmioboczne Lustro jest przechowywane w chramie po dziś dzień.

poniedziałek, 24 lutego 2014

2. Krótko o Ise

Podejrzewam, że większość Polaków zna takie japońskie miasta jak Tokio, Kioto, Osaka czy Sapporo, lecz nigdy nie słyszała o Ise. Tymczasem jest to bardzo ważne miejsce dla kultury Japonii, gdyż znajduje się tam Ise Jingū, chram sintoistyczny poświęcony Amaterasu – bogini Słońca oraz mitycznej protoplastce rodu cesarskiego.



Historia miasta jest ściśle związana z Ise Jingū. To do chramu przez długie wieki przynależały okoliczne ziemie i to wokół niego rozwinęło się miasto. Jako otoczone czcią miejsce, nie padło ofiarą zawieruchy wojennej w szesnastowiecznej Japonii. Ise po dziś dzień jest popularnym celem pielgrzymek – od połowy XIX w. do chramu pielgrzymował sam cesarz, a współcześnie również najważniejsi politycy. 

1.

昔おとこありけり。Dawno temu był pewien mężczyzna.

Tymi słowami zaczynają się Opowieści z Ise, czyli zbiór poezji japońskiej z IX wieku. Ale nie będę tutaj pisać o poezji, tylko o samym Ise oraz wszystkim tym, co tam zobaczyłam i czego nauczyłam się na tamtejszej uczelni.