wtorek, 11 marca 2014

22. Pielgrzymowanie do Ise

Ise Jingū było od wieków celem pielgrzymek. Już w starożytności, kolejni cesarze oraz arystokraci przybywali w te okolice, by pokłonić się przed boginią Amaterasu. W średniowieczu, gdy władzę przejęli bushi (wojownicy), do chramu pielgrzymowali także siogunowie. Zainteresowanie pielgrzymkami do Ise Jingū spadło między XV a XVI wiekiem, gdyż wojny panów feudalnych i ogólny zamęt w kraju uniemożliwiały bezpieczne pielgrzymowanie do chramu w Ise. Jednakże sytuacja ta uległa zmianie już z początkiem okresu Edo i ustanowieniem władzy siogunów z rodu Tokugawa. Przez ponad dwieście lat Japonia cieszyła się pokojem, co z kolei przełożyło się na ponowny wzrost zainteresowania pielgrzymowaniem do Ise Jingū.

...A wzrost zainteresowania był tak ogromny, że ponoć utarło się powiedzenie - kto nigdy nie był w Ise, ten nie jest człowiekiem. Istotnie, w podróż do chramu Amaterasu wybierali się Japończycy wszystkich stanów; istnieją nawet opowieści o zwierzętach, które pielgrzymowały do Ise Jingū!


Wśród odwiedzających chram w Ise najliczniejszą grupę stanowili chłopi - gdy pracując w polu dostrzegali odzianych na biało pielgrzymów, niewiele myśląc, porzucali narzędzia i przyłączali się do nich. Zdarzało się więc, że mąż i żona spotykali się przed Torii Naikū - ku swemu zdumieniu i przerażeniu. Okazywało się wtedy, że mąż przyłączył się do pielgrzymów, gdyż był przekonany, że jego dzieci będą w domu bezpieczne z matką. Żona, natomiast, wyruszyła w drogę, myśląc, że dziećmi zajmie się ojciec.


Współcześnie Ise stara się przywrócić miastu klimat dawnej Japonii. Na przykład, idąc ulicami w okolicy dworca Ise-shi, można dostrzec wiele napisów i flag informujących, że tędy niegdyś biegł szlak pielgrzymkowy wiodący do Gekū.




Natomiast w drodze do Naikū przechodzi się przez Oharaimachi - część miasta, której został przywrócony charakter okresu Edo.




poniedziałek, 10 marca 2014

21. O jeleniech sika

Kto był kiedykolwiek w Narze, ten przeżył bliskie spotkanie trzeciego stopnia z sika (jeleniem wschodnim).

Jako i ja przeżyłam ;)

W parkach, w kompleksach świątyń, na terenach chramów - jelonki sika są w Narze wszechobecne.

W parku

W Tōdai-ji (świątynia buddyjska)

W Kasuga Taisha (chram szintoistyczny)

Dlaczego jelenie mogą się tak swobodnie poruszać po wyżej wymienionych miejscach? Usłyszałam dwie odpowiedzi. 

1. Według mitów, bóg Takemikazuchi (jedno z trzech z bóstw czczonych w Kasuga Taisha) przybył do Nary na białym jeleniu; od tego czasu wyznawcy szintoizmu traktują sika jako posłańców bogów.

2. Po osiągnięciu oświecenia Budda Siakjamuni udał się do Jeleniego Parku i tam wygłosił swoje pierwsze kazanie.

20. Nara i Kioto

W ten weekend wybraliśmy się na wycieczkę do Nary i Kioto.

Niech zdjęcia przemówią same za siebie :). (Link poniżej.)

Zdjęcia z Nary i Kioto

sobota, 8 marca 2014

19. Dawne stolice Japonii

Do drugiej połowy VII wieku kolejny władcy Japonii, po śmierci swoich poprzedników, przenosili się wraz z dworem w nowe miejsce. W ten sposób pragnęli uniknąć skażenia, jakie (według pierwotnych wierzeń japońskich) śmierć cesarza miała sprowadzić na dotychczasową stolicę. Ten stan rzeczy uległ zmianie dopiero pod koniec VII wieku, kiedy centrum władzy uczyniono Fujiwara-kyō; to samo miejsce było siedzibą aż trzech kolejnych władców.

W latach 710-784 stolicą było Heijō-kyō (obecnie: Nara). Zabytki z tego okresu, między innymi kompleksy świątyń oraz chramy, są wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Szczególnie godna uwagi, moim skromnym zdaniem, jest świątynia Tōdai-ji, gdzie mieści się największy na świecie, wykonany z brązu posąg Daibutsu.

Oryginalny pawilon z VIII wieku był trzy razy większy!

By uciec przed wpływami stale rosnącego w siłę kleru buddyjskiego, w 784 roku cesarz Kammu przeniósł stolicę do Nagaoka-kyō. Jednakże już po dziesięciu latach opuścił to miejsce, by osiąść w Heian-kyō (obecnie: Kioto). Dawne kroniki podają kilka powodów tej decyzji: częste powodzie, wywoływane nimi choroby oraz przede wszystkim - konieczność ucieczki przed mściwym duchem księcia Sawara*.
*Książę Sawara był niewinnie skazany za morderstwo. Umarł w drodze do Awaji, gdzie zesłano go na banicję. Wierzono, że po śmierci stał się mściwym duchem, odpowiedzialnym za serię nieszczęść, jakie spadły na rodzinę cesarską oraz stolicę. Aby uspokoić ducha, księcia Sawara pośmiertnie ogłoszono cesarzem.

Kioto było stolicą i siedzibą cesarza przed ponad tysiąc lat, od 794 roku aż do połowy XIX wieku. Nawet gdy realną władzę w państwie przejęli siogunowie, a ci za ośrodek władzy obrali najpierw Kamakurę a później Edo (obecnie: Tokio), Kioto w dalszym ciągu było stolicą kultury wysokiej i jako takie kojarzyło się ze sztuką i wyrafinowaniem.

piątek, 7 marca 2014

18. Ise Jingū - pawilon zewnętrzny

Druga część Ise Jingū to kompleks Gekū (pawilonu zewnętrznego). Tutaj najważniejszy chram jest poświęcony bogini Toyouke-no-Ōmikami - jej głównym zadaniem jest czuwanie nad ofiarami dla Amaterasu*, ale znana jest też jako patronka rolnictwa.

*Jako ofiarę dla Amaterasu dwa razy dziennie (rano i popołudniu) przygotowuje się posiłek składający się z ryżu, ryby, warzyw i sake.

Wizytę w Gekū zaczynamy przy Torii.


Przechodzimy obok Kaguraden - budynku, gdzie po różnych ceremoniach, ku uczesze bogów, tańczy się tradycyjny taniec japoński kagura.


Mijamy stary budynek głównego chramu; już nie używany, ale jeszcze nie rozebrany.


...By wreszcie dotrzeć do nowego budynku, gdzie obecnie mieści się chram. Zdjęcia można robić tylko przed przekroczeniem Torii.


Również w Gekū znajduje się miejsce mocy - mijamy je w drodze powrotnej.

Jeśli wierzyć dawnym wierzeniom, w kamieniach mieszkają bogowie opiekujący się tym chramem

Z terenem chramu sąsiaduje muzeum, poświęcone Ise Jingū. Obowiązkowy punkt programu dla wszystkich zainteresowanych historią oraz tradycjami związanymi z kompleksem chramów w Ise.

17. Skąd wzięła się nazwa "Ise"?

Oczywiście, istnieje conajmniej kilka teorii o pochodzeniu nazwy "Ise"; większość wywodzi się z mitów i/lub starych kronik. Jednak najbardziej prawdopodobna sugeruje, że nazwa pochodzi od słowa "iso" (pol. brzeg morza; Ise jest nad morzem), które następnie uległo przeksztalceniu. 

czwartek, 6 marca 2014

16. Kiedy i dlaczego poślubiono skały?

Meotoiwa to ważne miejsce dla szintoizmu - wzdłuż wybrzeża znajduje się wiele chramów, a za święte uważa się też same Poślubione Skały (co sygnalizuje specjalna lina, która są obwiązane).

Zbliżenie na linę :)

Biorąc pod uwagę, że Futami często odwiedzali pielgrzymi w drodze do Ise, byłam przekonana, że Skały są poślubione już przynajmniej od kilku wieków. Tymczasem Meotoiwa stała się znana jako miejsce święte dopiero w okresie Meiji (1686-1912).

Ale dlaczego Skały w Futami uznano za małżeństwo? W odpowiedzi na pytanie przewodnik przyznał, że nie było po temu jakiegoś konkretnego powodu; Meotoiwa była po prostu lubianym miejscem, gdyż w letnie miesiące słońce wstawało spomiędzy skał, a w przeszłości ponoć można było między nimi dostrzec zarys góry Fuji. Poza tym, w czasie odpływu skały są ze sobą połączone, a ze względu na ich rozmiar uznano, że do siebie pasują.

Co prawda można spotkać się z opowieściami o symbolice Meotoiwa (mają reprezentować parę boskich demiurgów z mitologii japońskiej), ale wydaje mi się, że dla wyznających szintoizm przytoczone powyżej wyjaśnienie jest wystarczające. Wszak według tradycyjnych wierzeń obecność bóstw można poczuć nawet w drzewach i skałach, jeśli tylko są z jakiegoś powodu niezwykłe.

środa, 5 marca 2014

15. Okolice Ise II

Obowiązkowym punktem programu, dla osób zwiedzających Ise i okolice, jest spacer po Futamiura.

Według legendy, nazwa tego miejsca (Futami: jp. drugiej spojrzenie) powstała w czasach, gdy księżniczka Yamato podróżowała po kraju z Ośmiobocznym Lustrem, szukając odpowiedniego miejsca na budowę chramu bogini Amaterasu. Ponoć krajobraz tego zakątka wybrzeża urzekł księżniczkę tak bardzo, że opuszczając Futami oglądała się jeszcze za siebie.

Futami było i jest chętnie odwiedzane przez turystów. Kiedyś zatrzymywali się tam przede wszystkim pielgrzymi zmierzający do chramu w Ise, by oczyścić się w wodach zatoki. Natomiast współcześnie największą atrakcją jest Meotoiwa, czyli Poślubione Skały.

Po lewej stronie mąż, po prawej żona

Jedna z wielu żab rozsianych wzdłuż wybrzeża :)

Słońce wschodzi spomiędzy Poślubionych Skał (ten widok tylko w letnie miesiące)

wtorek, 4 marca 2014

14. Na górze Asama

Chociaż w sąsiedztwie chramu w Ise praktykowanie buddyzmu było zakazane, to już w pewnym oddaleniu, bo na górze Asama, było możliwe wybudowanie klasztoru Kongōshō-ji.
W zeszłym tygodniu wybraliśmy się tam z wycieczką.



Pośród mgieł czuliśmy się, jakbyśmy wstępowali do innego świata





Tak jak pisałam w poprzednim poście, między VI a XIX wiekiem buddyzm i pierwotne wierzenia japońskie przemieszały się, tworząc jeden synkretyczny twór. Jednym z przejawów tego przemieszania religii jest czczenie bóstw z panteonu szintoistycznego jako buddów w klasztorach buddyjskich. Właśnie z tym zjawiskiem spotkaliśmy się w Kongōshō-ji, gdzie na ołtarzach w głównym pawilonie klasztoru, obok posągów Buddy, znajduje się podobizna bogini Amaterasu.

13. Czym jest szintoizm?

Każdy student japonistyki bardzo szybko przekonuje się, że czasami najtrudniej udzielić odpowiedzi na pozornie najprostsze pytania. Właśnie tak jest w przypadku pytania przytoczonego w tytule notki.

Bo czym tak właściwie jest szintoizm?

"Tradycyjną religią japońską opartą na mitologii" - tak brzmi najczęściej udzielana odpowiedź i niby wszystko siebie zgadza, tyle że zupełnie nie.

Prawdą jest, że jeszcze przed wprowadzeniem buddyzmu istniały jakieś wierzenia i formy kultu, które można nazwać "tradycyjnie japońskimi". Wierzenia te nie były jednak w żaden sposób skodyfikowane i nie posiadały nawet własnej nazwy.

O szintoizmie jako religii mówimy dopiero od 1868 roku (Odnowa Meiji, zakończenie rządów siogunów i przywrócenie bezpośredniej władzy cesarskiej), bo właśnie wtedy te "tradycyjnie japońskie" wierzenia ustanowiono religią państwową. Używam tutaj cudzysłowiu, bo w tym ujęciu szintozim jest tworem sztucznym; po wprowadzeniu buddyzmu w VI wieku, pierwotne wierzenia Japończyków całkowicie przymierzały się z nową religią, tworząc nowy, synkretyczny twór. Dlatego w XIX wieku, kiedy władze wydały decyzję o rozdzieleniu szintoizmu i buddyzmu, odróżnienie elementów buddyjskich od rodzimych japońskich było bardzo trudne. Szintoizm był nie tyle oddzielony od buddyzmu, co raczej zrekonstruowany - ale po setkach lat przyjmowania wpływów innej religii, różnił się od wierzeń sprzed VI wieku.

poniedziałek, 3 marca 2014

12. O obchodach Święta Lalek

W Japonii trzeci marca to Hinamatsuri (Święto Lalek) – święto podobne do naszego Dnia Dziecka, ale dedykowanego jedynie dziewczynkom. Z tej okazji w domach, sklepach i wielu innych miejscach wystawia się platformy, przykryte czerwonym materiałem, a na nich układa specjalne zestawy lalek ubranych w szaty dworskie z okresu Heian (IX-XII wiek).


Ponieważ lalki mają przedstawiać dwór cesarski, ustawia się je w określonej kolejności. Na samej górze znajdują się te w strojach cesarza i cesarzowej, zaś na niższych półkach kolejno - damy dworu, muzykanci, Ministrowie (Lewej i Prawej Strony) oraz strażnicy.

Chociaż najczęściej spotyka się zestawy po piętnaście lub siedemnaście, na Hinamatsuri można też wystawić tylko dwie lalki, cesarza i cesarzową.


niedziela, 2 marca 2014

11. Kilka słów o zielonej herbacie

Na początek garść faktów:
- herbata wywodzi się z Chin.
- herbatę rozprowadzano po świecie drogą morską oraz drogą lądową (przez Azję do Europy)
- w Japonii jest długa tradycja picia herbaty - ponoć już cesarz Saga, w 815 r., miał rozkoszować się czarką tego napoju.

...Tyle że herbata, którą pił cesarz Saga, znaczenie się różni od popularnego współcześnie naparu; nie przygotowywało się jej z torebek, ani nie zalewano wrzątkiem zeschniętych liści. Herbata miała konsystencję proszku o intensywnym zielonym kolorze i to właśnie ten proszek, przy pomocy odpowiednich utensyliów, "roztrzepywano" w czarce gorącej wody.

Sproszkowana zielona herbata

Herbatę ceniono jako substancję leczniczą (o jej właściwościach uzdrawiających pisał między innymi mnich Eisai, na przełomie XII i XIII wieku) oraz pobudzającą - mnisi buddyjscy pili ją, by nie zasnąć w trakcie medytacji.

Jednak dopiero od okresu Muromachi (od połowy XIV do XVI wieku) herbata zajęła poczesne miejsce w kulturze japońskiej, gdyż wtedy właśnie stworzono początki sadō (droga herbaty). Ale to już jest temat na osobnego posta ;) .

sobota, 1 marca 2014

10. Okolice Ise I

Dzisiaj odwiedziłam dwa muzea znajdujące się w okolicach Ise: Saigū Rekishi Hakubutsukan (Muzeum historii Saigū) oraz Itsukinomiya Rekishi Taikenkan (dosłownie tłumacząc: Itsukinomiya - muzeum doświadczenia historii).

Jeśli chodzi o Saigū Rekishi Hakubutsukan:
Dzisiejsze muzeum znajduje się w miejscu, gdzie niegdyś stała rezydencja Saigū, czyli księżniczek z rodu cesarskiego, wysłanych do Ise, by służyły w tutejszym chramie. Zainteresowani mogą dowiedzieć się wszystkiego o ich historii i życiu codziennym, a nawet obejrzeć film o jednej z nich (dostępny również angielskiej wersji językowej!).

...Innymi słowy, dla osób zainteresowanych starożytnością japońską jest to obowiązkowy cel wycieczki.

Taki strój zwykły nosić saigū

Natomiast Itsukinomiya Rekishi Taikenkan:
Jest miejscem, gdzie na własnej skórze można się przekonać jaki styl życia, ponad tysiąc lat temu, wiodła arystokracja dworska. Chętni mogą przymierzyć tradycyjne szaty księżniczki z tego okresu -

Oczywiście, że byłam chętna

Rozegrać partię jednej z popularnych wówczas gier -


Przekonać się, jak to jest siedzieć w lektyce -



Oraz obejrzeć ciekawe wystawy -

Np. maszyn tkackich sprzed setek lat

Ponieważ odwiedzających zachęca się do nie tyle dotykania, co wręcz do korzystania z eksponatów, Itsukinomiya Rekishi Taikenkan poleciłabym szczególnie rodzinom z dziećmi w wieku przedszkolnym/szkolnym.